Chinese driekielschildpad

Dit informatieblad vervangt niet het zorgvuldig lezen van gespecialiseerde literatuur! We raden een uitgebreide voorbereiding voor het houden van schildpadden aan.

Gedrag

Naast moerasschildpadden is de Chinese driekielschildpad (Mauremys reevesii) een van de populairste waterschildpaddensoorten om te houden. Deze soort is misschien niet zo kleurrijk, maar heeft een zeer vriendelijk karakter. Het komt zelden voor dat ze bijten. Ze zijn nieuwsgierig, levendig en ongecompliceerd om te houden. Het zijn maar matig goede zwemmers, dus ze hebben altijd wortels, takken of waterplanten nodig om uit het water te komen.

Grootte

De mannetjes van Chinese driekielschildpadden worden meestal 12 – 15 cm. De vrouwtjes worden tussen de 18 – 22 cm (soms iets meer), afhankelijk van de omstandigheden waarin ze gehouden worden.

Oorsprong / Habitat

De Chinese driekielschildpad komt van nature voor in verschillende niet aaneengesloten gebieden in China, Korea, Taiwan en Japan. In China is ze ernstig bedreigd door intensieve vangst voor menselijke consumptie en door de vernietiging van habitat. De schildpad heeft zich na introductie gevestigd in de VS en Canada. De soort houdt van langzaam stromende of stilstaande wateren met zachte bodems en wordt steeds vaker aangetroffen in ondiepe delen, die vaak dichtbegroeid zijn. In hun natuurlijke habitat kunnen Chinese driekielschildpadden ook worden aangetroffen in gecultiveerde gebieden (rijstvelden), in kunstmatige waterlichamen (irrigatiesloten) en in de buurt van menselijke nederzettingen (bijv. dorpsvijvers).

Individueel of in groep houden

Zoals bij veel schildpadsoorten zijn mannelijke Chinese driekielschildpadden meestal erg moeilijk samen te houden, tenminste in (krappe) aquariumomstandigheden. Ook al zijn deze schildpadden geen sociale wezens in biologische zin, ze hebben er baat bij om in (kleine) groepen gehouden te worden, omdat dit ze afwisseling geeft. Daarom moet de bak zo groot zijn dat er minstens 2 dieren in kunnen worden gehouden. Dit moeten voornamelijk vrouwtjes zijn, want een mannetje kan het vrouwtje behoorlijk tot last zijn. Het is echter nog steeds mogelijk om ze individueel te houden en ze kunnen ook worden verrijkt in overeenstemming met de eisen voor dierenwelzijn door middel van gerichte verrijking.

Houden met andere soorten

Het is mogelijk om verschillende soorten samen te houden zolang ze compatibel met elkaar zijn, van vergelijkbare grootte zijn en dezelfde vereisten hebben wat betreft hun huisvesting en klimaat in gevangenschap. Er moet rekening worden gehouden met de verschillende gedragingen van de verschillende soorten. Ze kunnen niet samengehouden worden met moerasschildpadden, maar wel met muskus- en modderschildpadden. Soms kunnen mannetjes van verschillende soorten met elkaar overweg, maar in dat geval moeten ze, vooral in het begin, heel goed in de gaten worden gehouden en indien nodig moeten de mannetjes weer worden gescheiden.

Huisvesting

Voor twee Chinese driekielschildpadden moet het aquarium 130 x 50 x 50 cm (LHB) groot zijn en moet het waterniveau 20-30 cm hoog zijn, omdat deze schildpadden – hoewel ze in water leven – maar matig goede zwemmers zijn. Een landgedeelte dat overeenkomt met de breedte van de bak en een diepte (lengte) van 30 – 40 cm is ook een integraal onderdeel, zelfs als er alleen vrouwtjes worden gehouden, omdat zij ook onbevruchte eieren (kunnen) leggen. Als ze geen landgedeelte met een zanderig substraat hebben, kunnen ze in het ergste geval legnood ontwikkelen. Chinese driekielschildpadden verblijven ook graag op het land om te zonnen en te rusten. Het is functioneel en ruimtebesparend als de glasplaat voor de legplaats schuin wordt ingeplakt, zodat deze – van opzij gezien – een scherphoekige driehoek vormt die naar beneden taps toeloopt en ongeveer 1 – 2 cm hoger ligt dan het waterniveau. Op deze manier hebben de dieren een landgedeelte zonder veel wateroppervlak te verliezen.

Het watergedeelte moet bestaan uit verschillende wortels en/of takken, zodat de dieren elkaar uit de weg kunnen gaan en schuilplaatsen hebben. Het is essentieel dat er geen nauwe doorgangen zijn waarin de schildpadden bekneld kunnen raken en verdrinken. Er moeten voldoende structuren zijn voor jonge dieren om het wateroppervlak te bereiken. Waterplanten worden aanbevolen omdat ze ook schuilplaatsen bieden en de waterkwaliteit verbeteren. Het landgedeelte kan worden gevuld met zand, omdat de dieren daar gemakkelijk in kunnen graven en zand dat in het water valt niet storend is, omdat de bodem ook moet worden bedekt met een 2-5 cm dikke laag zand (bijv. speelzand uit de bouwmarkt, van tevoren wassen). Dit ziet er natuurlijker uit en draagt bij aan een goede waterkwaliteit. Of het aquaterrarium gedeeltelijk afgedekt moet worden of niet, hangt af van de vraag of de schildpadden over een matfilter (zie hieronder), stukken schors of iets dergelijks kunnen klimmen. Om dit te beoordelen, vraag je jezelf af of een schildpad erin zou kunnen slagen om eruit te klimmen als er een andere schildpad in een hoek van het landgedeelte zou liggen, waarvan hij de rug als uitstaphulp zou kunnen gebruiken.

Chinese driekielschildpadden kunnen ook in een tuinvijver gehouden worden, maar deze moet dan afgesloten worden om te voorkomen dat de schildpadden ontsnappen. Ook hier moeten takken, planken of andere materialen het hen gemakkelijk maken om uit het water te komen. De vijver moet ook een ondiepe, gemakkelijk toegankelijke oeverzone hebben. Als de schildpadden in een vijver gehouden worden, zijn ze meestal schuwer dan in een aquarium. Afhankelijk van het weer is het alleen mogelijk om ze van mei tot november in een vijver te houden. Tijdens de resterende maanden moeten de dieren binnen worden gehouden.

Twee dingen zijn essentieel bij het houden van een binnenaquarium: licht en filtratie. Het is een goed idee gebleken om te zorgen voor basisverlichting met een aantal neonbuizen met een volledig spectrum. Als je LED’s gebruikt, kijk dan uit naar producten die geschikt zijn voor reptielen. Daarnaast moeten boven het landgedeelte een of meer metaalhalidelampen worden opgehangen, die ook helder licht uitstralen, maar ook warmte en UVB-straling, wat essentieel is voor de gezonde groei van waterschildpadden. De metaalhalidelampen hebben een voorschakelapparaat nodig en worden door verschillende fabrikanten voor terrariums gemaakt. Geschikte lampen zijn lampen van 35 W tot 70 W. Voor zeer grote aquaria zijn lampen van 150 W ook geschikt. De installatiehoogte moet zo worden gekozen dat de temperatuur ter hoogte van het schild van de schildpad ongeveer 30 – 35°C is. Lampen van dit type kunnen ook boven het watergedeelte worden gehangen, maar dit bevordert soms sterk de groei van blauwalgen (cyanobacteriën), wat visueel niet echt aantrekkelijk is.

Chinese driekielschildpadden – vooral als ze groot zijn – eten veel en produceren navenant veel uitwerpselen. Een krachtige filter is daarom een must voor een schone leefomgeving. De filtercapaciteit moet ongeveer drie keer de hoeveelheid water zijn. Twee soorten filters hebben hun waarde bewezen: a) interne filters, b) externe filters. Het voordeel van een binnenfilter is dat er geen slangen uit het aquarium lopen en dus geen ongewenste overstroming van de woonkamer kunnen veroorzaken. Hun nadeel is dat ze aquariumvolume, d.w.z. zwemruimte, van de dieren wegnemen. Zeer geschikt is echter het zogenaamde “Hamburgse mattenfilter”, dat door doe-het-zelvers met behulp van twee geleiderails, een filtermat en een centrifugaalpomp of luchtlift wordt ingebouwd (kan ook zonder ervaring worden gedaan). Het is gemakkelijk schoon te maken en alle onderdelen zijn eenvoudig te vervangen. Externe filters hebben het voordeel dat ze geen ruimte innemen in het aquarium en hebben daarom het nadeel dat er een filter buiten het aquarium zit, waarvan de afdichtingen kunnen lekken of de slangen in het ergste geval los kunnen raken. Toch heeft dit type filter zich al vele malen bewezen in aquaria. De aanschafkosten zijn echter aanzienlijk hoger dan voor een mattenfilter. Een filter vervangt geen waterverversing, maar zorgt voor een constant goede waterkwaliteit.

Verwarmen van het water is niet nodig als het aquarium in de woonkamer wordt geplaatst. Als ze in een vijver met een lage bezettingsdichtheid wordt gehouden, zijn er geen technische hulpmiddelen (pompen o.i.d.) nodig.

Verzorging en onderhoud

De verzorging van Chinese driekielschildpadden in het aquarium bestaat uit het dagelijks controleren of de apparatuur werkt, het voeren (niet dagelijks), het inspecteren van de dieren en, afhankelijk van de bezettingsdichtheid, het om de paar weken gedeeltelijk verversen van het water. Een derde van het water blijft in de bak en alleen de rest wordt ververst. Bij deze gelegenheid wordt ook een deel van de detritus (dood organisch materiaal) op het substraat (bodembedekking) verwijderd door afzuigen. Niet alles moet “klinisch” schoon zijn, want de detritus, bacteriën, algen, enz. dienen het natuurlijke evenwicht in het aquarium.

Het filter mag ook niet heet worden uitgespoeld of op een andere manier intensief worden gereinigd, omdat dit alle belangrijke micro-organismen zou doden. Een tip voor beginners: gebruik geen emmers om het water af te tappen en te voeren, maar gebruik slangen (bijv. tuin- of vijverslangen).

Voedsel

Voedering vindt plaats in het water. Het voer moet zo gevarieerd en divers mogelijk zijn. Verschillende soorten pelletvoer, levende of gedroogde meelwormen, sprinkhanen, wasmotlarven, krekels, bevroren (en ontdooide) of gedroogde zoetwatergarnalen (gammarus), mosselen (“seafood”) of vis (allemaal gemakkelijk verkrijgbaar via internet of dierenwinkels) zijn geschikt. In het geval van vis zijn vooral sprot of haring geschikt, die in hun geheel of in stukken gesneden (met kop en ingewanden) gevoerd worden. De verschillende soorten voer moeten niet allemaal tot een “muesli” worden gemengd, omdat de dieren dan soms de gewoonte krijgen om alleen de “lekkere” ingrediënten te eten. Er is slechts één soort voer bij elke voeding. Bovendien eten vooral volwassen schildpadden, voornamelijk planten, daarom moeten weidekruiden, sla, fruit en groenten ook regelmatig worden aangeboden. Daarnaast moet er altijd sepia beschikbaar zijn, zodat de dieren in hun calciumbehoefte kunnen voorzien. De schildpadden moeten zo veel gevoerd worden als ze in 5 minuten kunnen eten (alleen groter voedsel zoals groenten langer). Honden- en kattenvoer beschadigt het dier op lange termijn en moet daarom niet worden aangeboden.

Als je je schildpadden een “perfect” dieet wilt geven, kun je op internet informatie vinden over “schildpadpudding” (die je zelf kunt maken) en je dieren deze lekkernij één keer per week aanbieden (soms hebben ze wat tijd nodig om eraan te wennen). Het grootste voordeel van dit voer is dat aan dit mengsel van verschillende plantaardige en dierlijke voedingsbestanddelen en gelatine een calcium-vitaminepreparaat kan worden toegevoegd, dat altijd door het water zou worden weggespoeld als het over het bovengenoemde voer zou worden gestrooid.

Volwassen Chinese driekielschildpadden kunnen 3 maal per week gevoerd worden, jonge dieren 5 maal per week.

Net als veel andere, maar niet alle reptielen, hebben schildpadden de bovengenoemde UVB-straling nodig. UVB-licht is essentieel voor het calcium- en fosfaatmetabolisme, d.w.z. voor de activatie van vitamine D3, dat zorgt voor opname van calcium uit de darmen. Calcium en fosfaat spelen onder andere een belangrijke rol bij de botvorming en -ontwikkeling. Als de dieren te weinig calcium en/of UVB-licht krijgen, worden het schild en de botten zacht, naast tal van andere symptomen, die kunnen leiden tot ernstige misvormingen die een leven lang meegaan. Dit is een probleem dat zich voordoet bij het binnen houden, maar niet bij het buiten houden.

Rusttijd

Het naleven van biologische rustperiodes is een voorwaarde voor het welzijn van deze soorten op de lange termijn. Als je deze rustperiode niet kunt of wilt garanderen, raden we de aankoop van deze soorten af.

Chinese driekielschildpadden moeten elk jaar een rustperiode krijgen om hun gezondheid en vitaliteit op lange termijn te behouden. Dit is een natuurlijk proces voor hen. Bovendien is zo’n rustperiode voor veel soorten een voorwaarde voor een succesvolle voortplanting in het voorjaar (voortplanting is verboden, maar het leggen van eieren dient mogelijk te zijn). Voor dit doel worden de dieren gedurende 2-3 maanden op een koele plaats gezet (bijv. kelder, schuur, balkon). Dit kan in plastic bakken of aquaria (eventueel afdekken). Het is nuttig gebleken om per dier een handvol beuken- of eikenbladeren aan het water toe te voegen om de groei van schadelijke bacteriën te voorkomen. Het water kan hiervoor ook gezouten worden. De overwinteringstemperatuur van het water moet tussen 5 en 10°C liggen. Een beproefde procedure is om de dieren in de nazomer/vroege herfst mee naar buiten te nemen (als ze binnen worden gehouden). Daar nemen de lengte van de dag en de temperatuur op natuurlijke wijze voortdurend af en verminderen de schildpadden hun metabolisme en gaan ze een rustfase in (wat niet noodzakelijkerwijs immobiliteit betekent). Afhankelijk van de regio en het jaar daalt de nachttemperatuur niet onder 5-10°C tot eind november. Als het kouder wordt, acclimatiseren de dieren binnen een week aan warmere temperaturen en worden ze weer naar binnen gebracht. Voor hen begint de lente dan in december en hebben ze al een rustfase van ongeveer 2 tot 3 maanden achter de rug. Als alternatief kunnen ze ook overwinteren in een koelkast of koele kelder.

Overwinteren in een tuinvijver kan werken voor sommige individuen, maar de lokale koele seizoenen zijn vaak te veranderlijk en te lang voor Chinese driekielschildpadden. Bovendien is overwintering in een tuinvijver minder controleerbaar of beïnvloedbaar dan overwintering op een veilige, vorstvrije, tegen kou beschermde plek.

Veel voorkomende ziekten en parasieten

Er komen veel verschillende ziekten en parasieten voor bij schildpadden. Het is vooral belangrijk om je schildpad frequent te observeren, zodat je afwijkend gedrag gaat herkennen. Indien je schildpad een ander gedrag vertoont dan normaal, is het altijd goed om een reptielenarts te contacteren.

Indien je een schildpad bij ons adopteert, is deze onderzocht door een dierenarts en indien nodig behandeld. Al onze schildpadden zijn in quarantaine geweest en getest op parasieten.

Een mogelijk gezondheidsrisico is de overdracht van salmonella, dat deel uitmaakt van de natuurlijke darmflora van reptielen. Normaal veroorzaakt dit alleen kortdurende diarree bij mensen. In zeldzame gevallen kunnen ernstige ziekteverschijnselen optreden. Dit treft vooral kinderen jonger dan 3 jaar, ouderen of mensen met immunodeficiëntie. Daarom raden we een nauwgezette handhygiëne aan door je handen te wassen of een geschikt ontsmettingsmiddel te gebruiken.

Voortplanting

We raden het fokken van deze soorten sterk af, omdat de markt oververzadigd is en het extreem moeilijk is om de dieren in verantwoordelijke handen te plaatsen.